डा. केदार कार्की

वरिष्ठ पशु चिकित्सक

सन्दर्भ विश्व पशु चिकित्सा दिवस २०२५

विश्व भेटेरिनरी संघले यस वर्षको अप्रिल २६ मा मनाइने विश्व भेटेरिनरी दिवसको विषयवस्तु “पशु स्वास्थ्यः यसको लागि एउटा टोली चाहिन्छ” (Animal Health: It Takes a Team) घोषणा गरेको छ, जसले पशु चिकित्सा क्षेत्रको सहकार्यपूर्ण प्रकृतिलाई उजागर गर्छ। यसले गुणस्तरीय पशु सेवा प्रदान गर्न टोली कार्यको महत्त्वलाई जोड दिन्छ।

विश्व पशु चिकित्सा दिवसको इतिहास सन् १८६३ मा सुरु हुन्छ, जब एडिनबर्गको भेटेरिनरी कलेजका प्रोफेसर जोन ग्याम्गीले युरोपभरिका पशु चिकित्सकहरूलाई बैठकमा आमन्त्रित गरे। यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय पशु चिकित्सा कांग्रेस भनियो। सन् १९०६ मा आठौँ सत्रमा स्थायी समिति गठन गरियो। स्टकहोममा भएको १५औँ सत्रमा ठूलो संगठनको आवश्यकतालाई महसुस गर्दै, सन् १९५९ मा म्याड्रिडमा आयोजित सत्रमा विश्व पशु चिकित्सा संघ स्थापना गरियो।

सन् १९९७ मा नयाँ संविधान अनुसार संगठनको संरचना परिवर्तन गरियो, जसमा हाल ७० भन्दा बढी देशका सदस्य छन्। सन् २००१ मा, हरेक वर्ष अप्रिलको अन्तिम शनिबार ‘विश्व पशु चिकित्सा दिवस’ मनाउने निर्णय गरियो।

प्रकृतिले हामीलाई धेरै उपहार दिएको छ, तीमध्ये जनावरहरू एक अमूल्य उपहार हुन्। तिनीहरूबाट हामीले खाद्य, आर्थिक र भावनात्मक रूपमै ठूलो फाइदा लिन्छौं। जनावरहरूको स्वास्थ्य र कल्याणको जिम्मेवारी हामी मानवकै हो। संसारभर पशु चिकित्सकहरूले जनावरको स्वास्थ्य र उपचारमा ठूलो योगदान दिएका छन्। यही योगदानको कदर गर्न विश्व पशु चिकित्सा दिवस मनाइन्छ।

‘पशु चिकित्सक’ शब्द सुन्नासाथ जनावरका डाक्टर भन्ने बुझे पनि हरेक समाजमा यसको धारणा फरक–फरक छ। विकसित देशहरूमा यो एक प्रतिष्ठित पेशा हो, जहाँ घरपालुवा जनावरप्रतिको प्रेम, उत्पादनको गुणस्तर र जनावरप्रतिको संवेदनशीलता उच्च हुन्छ। सचेत समाजले सधैं नक्कली र अनधिकृत उपचारकर्ताबाट टाढा रहँदै योग्य पशु चिकित्सकहरूको खोजी गर्छ।

पशु चिकित्सकहरू जनावरको उपचारका साथै मानव स्वास्थ्य, सुरक्षित उत्पादन, वातावरणीय संरक्षण र खाद्य सुरक्षामा पनि योगदान पुर्‍याउँछन्। नेपालमा झण्डै ४८% बालबालिका कुपोषण, ५५% महिलामा रक्तअल्पता र २४% पुरुषमा पोषणसम्बन्धी समस्या देखिन्छ, जसको सुधारमा पशु चिकित्सकले परोक्ष भूमिका खेल्न सक्छन्, विशेषतः ग्रामीण क्षेत्रमा।

यो दिवस पशु चिकित्सकहरूको समर्पणको सम्मान गर्ने अवसर हो। जनावरको स्वास्थ्य र क्रूरताको विरुद्ध जनचेतना फैलाउने लक्ष्यसहित, यो दिवसले हामीलाई जिम्मेवार घरपालुवा जनावर मालिक बन्न पनि प्रेरित गर्छ।

२०२५ मा विश्व पशु चिकित्सा दिवस अप्रिल २६ मा मनाइनेछ। एक उत्कृष्ट पशु चिकित्सक कुशल, दयालु, जानकार र जनावरको समस्याको समाधान गर्न सक्षम हुनुपर्छ।

विश्व पशु चिकित्सा संघले २०२५ को दिवसको विषयवस्तु “पशु स्वास्थ्यः यसको लागि एउटा टोली चाहिन्छ” घोषणा गर्दा खुसी व्यक्त गरेको छ। यसले पशु चिकित्सा सेवामा विभिन्न पेशेवरहरूको सहयोग र सहकार्य आवश्यक छ भन्ने कुरालाई स्पष्ट पार्दछ।

विश्व पशु चिकित्सा दिवसको महत्व:
यो दिवसले जनावरप्रतिको हाम्रो जिम्मेवारी सम्झाउँछ, पशु चिकित्सकहरूको समर्पण र योगदानको कदर गर्न प्रेरित गर्छ। यसले पशु स्वास्थ्यप्रति सचेत हुन र पशु चिकित्सा पेशालाई करियरको रूपमा रोज्न उत्साहित गर्छ।

राम्रो पशु चिकित्सकको गुणहरू:

• समस्याको सही पहिचान र उपचार गर्ने क्षमता

• ग्राहकसँग पारदर्शी र प्रभावकारी संवाद

• पशु कल्याणप्रति समर्पण

• नवीनतम ज्ञान र सीपमा अद्यावधिक

• दिगो र प्रभावकारी सेवा प्रदान गर्ने

विश्व भेटेरिनरी संघले पशु चिकित्सक, प्राविधिक, सहयोगी कर्मचारी र सेवा प्रदायक सबैलाई यस अभियानमा सहभागी हुन आग्रह गरेको छ। यस वर्षको विषयवस्तुले टिमवर्कको महत्त्व झल्काउँछ, जसले जनावर, पशुपालक र सम्पूर्ण समाजलाई समर्पित सेवा पुर्‍याउन सहयोग गर्दछ।

नेपालमा पशुजन्य उत्पादनको माग र जनावरबाट सर्ने रोगहरूको जोखिम बढिरहेको छ। यस्तो अवस्थामा पशुपालन जीविकोपार्जन र पोषण सुरक्षाको प्रमुख आधार बन्दै गएको छ। घरपालुवा जनावरले परिवारमा विशिष्ट स्थान पाएका छन्, विशेषतः बालबालिका र वृद्धहरूमा। त्यसैले यी जनावरप्रतिको व्यवहारमा संवेदनशीलता अत्यावश्यक बनेको छ। यस्तै परिवेशमा, पशु चिकित्सकहरूको भूमिका अझै निर्णायक र भविष्यमुखी बन्न गएको छ।